چکیده
امروزه بانکداری اسلامی به عنوان الگویی جایگزین برای بانکداری ربوی در نظریه و عمل مطرح میباشد. الگوی بانکداری اسلامی با طراحی ساز و کاری متمایز برای تجهیز و تخصیص منابع پولی، توانسته است نه تنها در کشورهای اسلامی بلکه در کشورهای غیراسلامی نیز به موفقیت زیادی دست یابد. در بررسی فرآیندهای بانکداری اسلامی، انواع ابزارهای مالی و توسعه آن، جهت تأمین سرمایه، رو تبدیل کردن دارایی ها به اوراق بهادار، به عنوان یکی از روش های تأمین سرمایه مورد توجه قرار میگیرد. درهمین راستای انجام تحقیق مورد نظر، به منظور ارایه الگوی بانکداری اسلامی مبتنی بر اوراق قرضه تهیه شده است و بانک سپه به عنوان سازمان مورد مطالعه انتخاب برای تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی از تکنیک‌های مرسوم در روش کیفی استفاده شده است. جامعه انتخاب شده از بانک سپه استان یزد میباشد. جامعه آماری در نظر گرفته شده در این تحقیق، خبرگان و متخصصان بخش صنعت بانکداری هستند.. الگوی ارایه شده بانکداری اسلامی شامل متغیرهای عمومی است که برای حوزه بانکداری اسلامی در کشور می تواند مورد استفاده قرار می‌گیرند و سوق دادن کشور به سمت فعالیتهای مولد اقتصادی در جهت تحقق اهداف اقتصادی کلان و بانکداری اسلامی کشور مشارکتی مؤثر و مطلوب است.
مقدمه
امروزه بانکداری اسلامی به عنوان الگویی جایگزین برای بانکداری ربوی در نظریه و عمل مطرح میباشد. ایده بانکداری اسلامی نخستین بار در دهه ۱۹۶۰ در مالزی و مصر شکل گرفت و بعد از آن در سال ۱۹۷۴ بانک اسلامی دبی و.. پدید آمد. به طوری که تاکنون بر اساس گفته قحف (۱۹۹۹)، تعداد بانکهای اسلامی در سراسر جهان فراتر از ۱۰۰ نوع است (صدر،۱۳۸۵). تا جایی که ادواردز ظهور بانکداری اسلامی را نوعی ابداع مذهبی خوانده است. بانکهای اسلامی بر اساس این که در چه محیط و وضعیتی قرار دارند به سه دسته قابل تفکیک هستند(قاسمپور و همکاران،۱۳۹۱):
الگوی بانکداری اسلامی با طراحی ساز و کاری متمایز برای تجهیز و تخصیص منابع پولی، توانسته است نه تنها در کشورهای اسلامی بلکه در کشورهای غیراسلامی نیز به موفقیت زیادی دست یابد. با این وجود این نهاد اسلامی رو به رشد با چالشهای نظر و عملی زیادی مواجه میباشد. یکی از چالشهای نظری بانکداری اسلامی در کشور، میزان دستیابی و یا فاصله سیستم و نظام بانکداری با شاخصهای بانکداری اسلامی است.
تأمین منابع مالی به عنوان بازوی توانمند نهادهای مالی و از عوامل مهم در تعمیق نظام مالی هر کشور محسوب میشوند و استفاده از اوراق قرضه اسلامی میتواند یکی از راهکارهای تأمین مالی در نظام بانکداری اسلامی به شمار بیاید. شاید بتوان گفت اوراق قرضه مطابق قانون بانکداری اسلامی منتشر میشود. ماهیت حقوقی اوراق قرضه بر پایه عقد مشارکت مدنی قابل تحلیل است. در این مقاله با توجه به نقاط تمایز بانکداری متعارف و اسلامی، در تلاش است مدلی ارایه دهد که شاخصهای مناسبی در ابعاد مختلف جهت سنجش بلوغ سازمانی بانکها در عرصهی بانکداری اسلامی و در بخش تأمین مالی مبتنی بر اوراق قرضه اسلامی تدوین شود. این شاخصها در چارچوب الگوهای موجود بانکداری اسلامی و به ویژه الگوی بانکداری بدون ربا در جمهوری اسلامی ارائه میشود. هر چند بهبود این شاخص در مواردی، نیازمندی اصلاح ساختاری در الگوهای فعلی بانکداری اسلامی است اما مبانی بحث برانگیز اجمالی ساختار و پیشنهاد اصلاحاتی برای بهبود وضعیت آن است.
در راستای انجام تحقیق، به منظور اعتباریابی مدل ارایه شده، بانک سپه به عنوان سازمان مورد مطالعه انتخاب شده است. بانک سپه در صنعت بانکداری کشور با بیش از ۹۰ سال تجربه عنوان یکی از مهمترین نهادهای مالی و اقتصادی کشور با حدود ۱۸۰۰ شعبه توانسته با جذب سرمایههای سرگردان جامعه و سوق دادن آن به سمت فعالیتهای مولد اقتصادی در جهت تحقق اهداف اقتصادی کلان و بانکداری اسلامی کشور مشارکتی مؤثر و مطلوب داشته باشد.
