افزایش سن بازنشستگی
افزایش سن بازنشستگی در سال ۱۴۰۳ تعیین تکلیف میشود؟
مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی نیز در مورد افزایش سن بازنشستگی گفت: افزایش سن بازنشستگی موضوعی حاکمیتی است. یک موضوع بیمهای صرف نیست و حوزههای تولید و کسب و کار نیز در آن نظر دارند و اقتضائات حوزه تحولات جمعیتی، ورود به این اصلاحات را الزامی کرده است. کشورهای مختلف هم در این خصوص تجربیاتی دارند. تحولات جمعیتی، سن امید به زندگی، ناپایداری صندوقهای بازنشستگی و شرایط حوزه کسب و کار و مسائل متعدد دیگر، پرداختن به اصلاح سن بازنشستگی را الزامی میکند.
میرهاشم موسوی اظهار داشت: این کار بسیار دیر شروع شده است و تقریباً همه صندوقها هم شرایط ضریب پشتیبانی ضعیفتری نسبت به تأمیناجتماعی دارند. اصلاحات را باید همهجانبه در نظر بگیریم که حوزههای حاکمیتی، کارفرمایی و کارگری را شامل شود. قانون افزایش سن بازنشستگی، حالت اختیاری دارد و روند بسیار کندی را در پیش گرفته است. البته قانون افزایش سن بازنشستگی هنوز ابلاغ و اجرایی نشده اما از ابتدای سال آینده اگر این قانون ابلاغ بشود، اجرایی میشود.
افزایش سن بازنشستگی چه زمانی اجرایی میشود
سید صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مورد زمان اجرای قانون افزایش سن بازنشستگی گفت: این قانون در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ اجرایی نمیشود بلکه در سال ۱۴۰۵ عملیاتی خواهد شد. این طرح مشمول کسانی میشوند که ۲۸ سال سابقه خدمت دارند و افرادی که ۲۹ و ۳۰ سال سابقه خدمت دارند مشمول این طرح نمیشوند.
معاون بیمه ای سازمان تامین اجتماعی نیز در این باره گفت: اجرای افزایش سن بازنشستگی از اول فروردین سال ۱۴۰۳ است اما قانونگذار شرطی در این قانون قید کرده است مبنی بر اینکه هر فرد براساس قوانین قبلی میتواند با رعایت قانون بازنشسته شود. به طوری که نحوه محاسبه مستمری به نسبت «سنوات اشتغال» به «سنوات الزامی اشتغال» خواهد بود. اجرای ماده ۲۹ برنامه هفتم و شرایط بازنشستگی منوط به تدوین و ابلاغ آییننامه است، اما عملیاتی شدن آن مطابق قانون برنامه هفتم توسعه از اول فروردینماه سال ۱۴۰۳ قابل انجام خواهد بود.
محمد محمدی افزود: به طور مثال تصور کنید یک خانم با ۴۲ سال سن و ۲۰ سال سابقه اشتغال در سال آینده درخواست بازنشستگی میکند. از همین رو باید حدود سه ماه اضافه کار کند و سپس زودتر از زمان موعد، بازنشسته شود. این اختیار داده شده تا هر فردی براساس قوانین قبلی و با رعایت نسبت اشتغال به نسبت الزام اشتغال درخواست بازنشستگی دهد.
وی تاکید کرد: باتوجه به اینکه در برخی دستگاهها و نهادها زمانی که افراد به ۳۰ سال سابقه خدمت میرسند باید بازنشسته شوند، اما در این قانون گفته شده فرد میتواند با اجازه دستگاه، به اشتغال خود ادامه دهد.
نگاهی به سن بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی
البته ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی نیز به موضوع بازنشستگی پرداخته است بر اساس این ماده، مشمولان این قانون با داشتن شرایط حداقل ۱۰ سال پرداخت حق بیمه مقرر، قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی و رسیدن سن مرد به ۶۰ سال و زن به ۵۵ سال تمام امکان استفاده از خدمات بازنشستگی برای این افراد فراهم است. ماده ۷۷ این قانون نیز به میزان مستمری پرداخته است. بر اساس این ماده مقدار مستمری یکسی و پنجم متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه است مشروط بر آنکه از صددرصد متوسط مزد یا حقوق تجاوز نکند. در تبصره قانونی آن نیز متوسط مزد یا حقوق برای محاسبه مستمری آمده که متوسط آن عبارت است از مجموع مزد یا حقوق بیمه شده که براساس آن حق بیمه پرداخت شده ظرف ۲ سال آخر پرداخت حق بیمه تقسیم بر ۲۴ خواهد بود.
اما و اگرهای زمانِ اجرای قانون افزایش سن بازنشستگی
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی یکشنبه ۲۸ آبان ماه ۱۴۰۲ در جریان بررسی جزئیات لایحه برنامه هفتم توسعه با بند الحاقی ماده ۲۹ این لایحه یعنی افزایش سن بازنشستگی موافقت کردند.
براساس این قانون، بیمهپردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی، ۲ ماه به سنوات اشتغال آنها اضافه میشود. این افزایش برای افرادی با سابقه ۲۰ تا ۲۵ سال به ازای هر سال سه ماه، برای افرادی با ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه خدمت به ازای هر سال چهار ماه و برای بیمهپردازانی که تا ۱۰ سال سابقه خدمت دارند به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی پنج ماه خواهد بود. طبق این مصوبه به سنوات اشتغال بیمهپردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت دارند عددی اضافه نخواهد شد.
طبق تبصره این مصوبه اگر فرد شاغلی در حال حاضر با سابقه ۵ ساله، ۳۵ سال سن داشته باشد و با این مصوبه سن بازنشستگیاش از ۶۰ سالگی به حدود ۷۰ سالگی برسد بیش از ۶۲ سال خدمت نخواهد کرد و اجرای این مصوبه مشروط بر آن است که سن بیمهشده در زمان بازنشستگی برای مردان از ۶۲ سال و برای زنان از ۵۵ سال بیشتر نباشد.
دلایل نمایندگان موافق و مخالف در مورد افزایش سن بازنشستگی
علی بابایی کارنامی از مخالفان این طرح عنوان کرد که در این بند سن بازنشستگی برای گروههای مختلف شاغلان افزایش پیدا کرده است. قطعا تصویب این بند تبعات اجتماعی به همراه خواهد داشت و باعث ایجاد نگرانی در شاغلان میشود. از طرف دیگر شیوه پرداخت حقوق و دستمزد را برهم میزند. در این بند فرمول پیچیدهای برای تعدادی از شاغلان در نظر گرفته شده و سن بازنشستگی را افزایش دهد.
سیدمحمدرضا میرتاجالدینی در موافقت با این بند از لایحه بیان کرد: دولت نیز با آن موافق است. اکنون در دنیا میانگین سن بازنشستگی بالای ۶۳ سال است، از سوی دیگر در کشور ما به دلیل تقویت سلامت و بهداشت امید به زندگی افزایش پیدا کرده اما سن بازنشستگی ۵۰ سال است فرد بازنشسته نمیرود در خانه بنشیند بلکه جای دیگر مشغول کار میشود و این امر برای جذب جوانان در عرصه اشتغال مفید نیست.
ارکانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز می گوید دولت به علت عدم توان مدیریت صندوقهای بازنشستگی و تأمین اجتماعی به دنبال رفع ناترازی این صندوقها است اما مجلس همه تلاش خود را کرده تا با کنترل تصمیمات دولت در این حوزه، کمترین فشار به مردم بیاید.
محسن زنگنه سخنگوی کمیسیون تلفیق در دفاع از این بند از لایحه برنامه بیان کرد: اکنون سن امید به زندگی به ۷۶ سال و در زنان به ۷۸ سال رسیده است و در یک سازمانی مانند آموزش و پرورش میانگین سن بازنشستگی ۴۸ تا ۵۰ سال میباشد، یعنی فرد بازنشسته از ۵۰ سالگی تا ۷۸ سالگی شغلی ندارد.