Posts by admin

بیت کوین چیست؟

بیت کوین(نام لاتین: Bitcoin؛ نماد: BTC)، یک پول یا ارز دیجیتالی است که به صورت الکترونیکی توزیع و استفاده می شود. شبکه این ارز دیجیتال به صورت غیر متمرکز و کاربر به کاربر است. هیچ شخص یا نهادی این شبکه را کنترل نمی کند. ارز دیجیتال بیت کوین نمی تواند خارج از برنامه ریزی انجام شده، چاپ یا خلق شود و تعداد آن محدود است. فقط 21 میلیون بیت کوین برای همیشه تولید می شود. تراکنش های شبکه بیت کوین، در یک لاگ عمومی با تکنولوژی بلاک چین(blockchain) ذخیره می شوند. در واقع بیت کوین و تکنولوژی پشت این پول و مزایای این تکنولوژی، شرایطی را به وجود آورده تا به این نتیجه برسیم که سیستم فعلی مالی و پولی دنیا که سالها بر اساس آن تبادلات مالی انجام شده، یک اشتباه و ناشی از ضعف و عدم وجود تکنولوژی های دیجیتال بوده است. پولِ آینده، بیت کوین یا چیزی شبیه به آن خواهد بود.

سازنده بیت کوین کیست؟

در حالی که هویت ساتوشی ناکاموتوی افسانه ای، کسی که در سال 2008 وایت پیپر تشریح کننده ارزهای رمزنگاری را نوشت، هنوز ناشناخته باقی مانده است، اما جستجو و تحقیق برای پیدا کردن وی تاریخچه بسیار متنوعی دارد. این که مخترع بیت کوین چه کسی است هنوز یک رمز و راز باقی مانده است، اما رمز ارز بیت کوین همچنان به نوسانات گسترده خود ادامه می دهد.

ساتوشی ناکاموتو چه کسی است؟ این معما ما را از سرزمین آفتاب تابان تا آنسوی دنیا به شهری کوچک در ایالت کالیفرنیا به نام تمپل سیتی و سپس به دیگر سوی اقیانوس آرام و دکتری استرالیایی هدایت می کند.

مقاله سفید نمادین که در توصیف اساس شبکه P2P منتشر شده بود، می گفت که ناکاموتوی زیرک  در سال 1975 متولد شده است و در ژاپن زندگی می کند. اما زمانی که در سال 2014 رسانه های جهان ادعا می کردند ساتوشی ناکاموتو را پیدا کرده اند، وی را یک مهندس کامپیوتر که در شهر تمپل سیتی لس آنجلس زندگی می کند، معرفی کردند.

درحالی که این مرد ژاپنی-آمریکایی که دوریان ساتوشی ناکاموتو نام دارد، این مسئله که پشت مشهورترین ارز رمزنگاری قرار دارد را قویا تکذیب می کند، اوضاع پیچیده تر می شود.
به زودی مشخص شد که هال فینی، دانشمند کامپیوتری که دریافت کننده اولین تراکنش بیت کوین بوده، تنها چند ساختمان آنطرف تر از این ناکاموتوی غیر اصلی زندگی می کند. اندی گرینبرگ روزنامه نگار فوربس تلاش کرده تا با فینی در منزلش مصاحبه کند، اما با توجه به درگیر بودن فینی با بیماری به نام ALS، وی قادر به صحبت کردن و یا حرکت دادن عضلاتش نیست و مشتاقان راز ساتوشی را در بدن خودش حبس نموده است.

گرینبرگ می گوید هنگامی که از او پرسیده می شود آیا وی ناکاموتو را می شناسد، فینی خوشحال می شود. وی معتقد است که فینی می تواند یا نویسنده ویراستار و همکار خالق بیت کوین باشد (و یا خود خالق بیت کوین) و به سادگی از نام همسایه خود به عنوان نام مستعار در مقاله خود استفاده کرده است. اما این همه چیز در مورد فینی نیست. فینی با نیک زابو از دانشمندان علاقمند در زمینه ارزهای غیر متمرکز نیز آشنا بوده که نویسنده یک مقاله در مورد bit gold است و مشهور است که به استفاده از نام های مستعار علاقمند است. زابو در سال 2011 تاکید کرد که تنها فینی و یا وی دی، خالق پیش کسوت بیت کوین، B-Mony، می توانند مسئول ایجاد ارز دیجیتال باشند.
در سال 2013، دومینیک فریسبی، نویسنده در زمینه امور مالی، پیشنهاد داد که خود زابو مقاله سفید بیت کوین در سال 2008 را نوشته و حتی در تلویزیون در مورد ادعاهایش صحبت کرده است. اما زابو در ایمیلی به فریسبی گفت:

<<متشکرم که به من اطلاع دادید. متاسفانه شما در خصوص معرفی من به عنوان ساتوشی اشتباه کردید اما من به این موضوع عادت دارم.>>

2-2- زنجیره بلوکی

زنجیره بلوکی یک دفتر ثبت عمومی است که تمامی تراکنش­های بیت­کوین که تا به حال اجرا شده است را در خود دارد و همواره با اضافه شدن بلوک­های جدید در حال رشد است. بلوک­های جدید به صورت زنجیروار و بر اساس تاریخ به زنجیره بلوکی اضافه می­شوند. هر یک از گره­ها (کامپیوترهای استخراج­گران که به شبکه بیت­کوین متصل هستند و از برنامه کامپیوتری متن­ باز برای تأیید اعتبار و جریان انداختن تراکنش­ها استفاده می­کند) یک کپی از زنجیره بلوکی را به صورت خودکار بعد از پیوستن به شبکه بیت کوین دریافت می­کند. زنجیره بلوکی شامل اطلاعات کامل آدرس حساب­ها و محتویات آن­ها از زمان شروع تا حال حاضر است؛ یعنی می­توان فهمید که هر آدرس در شبکه بیت­کوین دارای چه مقدار بیت­کوین بوده و هست. همین مسئله باعث می­شود که بسیاری از طرفداران بیت­ کوین اذعان کنند که استفاده از بیت ­کوین برای کارهای غیرقانونی مثل پول­شویی یا قاچاق اسلحه بسیار دشوارتر از پول سنتی است، مگر اینکه گردانندگان اصلی بیت­کوین، روش­های خاصی برای این کار بکار گیرند(میرزاخانی،1396).

2-3- استخراج بیت ­کوین

استخراج بیت­ کوین فرآیندی است که در آن تراکنش­های تأیید شده و به دفتر ثبت عمومی به نام زنجیره بلوکی اضافه می­شوند و هم­چنین به واسطه این فرآیند، بیت­کوین جدید در شبکه منتشر می­شود. فرآیند تولید و توزیع بیت­کوین به بیت ­کوین ماینینگ معروف است و از نرم­افزارهای به اسم بیت ­کوین ماینر استفاده می­شود. هر بیت­کوین به ­جای این­که توسط بانک مرکزی ایجاد شود، توسط عده ­ای از استخراج­گران ایجاد می­شود که در یک شبکه غیرمتمرکز بر سر یافتن جواب یک مسئله یا در حقیقت یک Hash پیچیده باهم رقابت می­کنند. به سریع­ترین استخراج کننده یک جایزه که یک بیت­ کوین است تعلق می­گیرد( سیر تا پیاز “بلاک‌چین” و استخراج “بیت‌کوین”،1398).

2-4- کیف پول بیت­ کوین

کیف بیت­ کوین نرم­ افزاری است که بیت­کوین­ها در آن نگهداری می­شوند. از لحاظ فنی، بیت­ کوین در هیچ کجا نگهداری نمی­شود .بلکه رمزهای خصوصی هستند که برای آدرس هر یک از بیت­کوین­ها وجود دارند و در کیف بیت ­کوین فردی که صاحب حساب است، نگهداری می­شود. این کیف ارسال و دریافت بیت­ کوین را تسهیل داده و مالکیت حساب بیت­ کوین را برای کاربر نگه می­دارد. کیف بیت ­کوین به چهار صورت نرم ­افزار کامپیوتری، موبایل، تحت وب و به صورت سخت­ افزاری برای کاربران موجود است(سیر تا پیاز “بلاک‌چین” و استخراج “بیت‌کوین”،1398).

شایان ذکر است که در صورت گمشدن یا دزدیده شدن، امکان بازیابی اطلاعات وجود ندارد. بهتر است رمز ورود بسیار قوی برای کیف استفاده شود یا رمزهای خصوصی مربوط به بیت­ کوین­ها در مکانی امن به صورت دستی یادداشت شود.

3-1- مزایای استفاده از بیت­ کوین

• آزادی پرداخت وجه: هر موقع از شبانه روز و در هر کجای جهان که باشید، ارسال و دریافت فوری هر مبلغ از بیت­ کوین امکان­پذیر است. هیچ روزی تعطیل نیست، هیچ حد و مرزی در کار نیست، هیچ محدودیتی اعمال نخواهد شد.بیت ­کوین به کاربرانش اجازه می­دهد بر پول خود کنترل کامل داشته باشند (سیدیۀ1395).
• کارمزد های بسیار اندک: در حال حاضر پردازش پرداخت وجه با بیت­ کوین، بصورت بدون کارمزد و یا با کارمزدی بسیار اندک، انجام می­گیرد. کاربران می­ توانند برای پردازش سریع­تر تراکنش خود، کارمزد پرداخت نمایند که در نتیجه تأییدیۀ تراکنش را سریع­تر از شبکه دریافت خواهند کرد. علاوه بر این، پردازش­گرهای تجاری نیز هستند که سوداگران را در پردازش تراکنش­ها، تبدیل بیت­کوین­ها به یک ارز بدون پشتوانه و واریز مبالغ بطور مستقیم و روزانه به حساب بانکی آن­ها، یاری دهند. زیرا این تراکنش­ ها بر مبنای بیت­ کوین است، کارمزدهایی به مراتب کمتر از کارمزدهای شبکه کارت اعتباری یا پی­پال[3]، از آن­ها خواسته خواهد شد .
• ریسک کمتر برای سوداگران: تراکنش ­های بیت­ کوین امن و برگشت­ ناپذیر بوده و حاوی اطلاعات شخصی و یا حساس مشتریان نیست. به همین دلیل از سوداگران در برابر ضررهای ناشی از کلاهبرداری یا پرداخت­های برگشتی جعلی محافظت می­کند و نیازی هم به پیروی از PCI نیست. سوداگران می­توانند به­ سادگی به بازارهای جدیدی قدم بگذارند که هیچ کارت اعتباری در آن در دسترس نباشد و یا نرخ کلاهبرداری به شکل غیرقابل قبولی بالا باشد. دستاوردهای خالص آن عبارتست از: کارمزد کمتر، بازارهای بزرگ­تر و هزینه­ های مدیریت کمتر .
• امنیت و کنترل: کاربران بیت کوین بر تراکنش­های خود کنترل کامل دارند .غیرممکن است که بتوان معامله­ کننده گانرا مجبور کرد، مانند آنچه در روش­های دیگر پرداخت گاهی پیش می­ آید، مبالغی ناخواسته و یا از پیش اعلام نشده بپردازد. پرداخت­های بیت­کوینی بدون این­که اطلاعات شخصی کسی به تراکنش پیوست شده باشد، انجام می­گیرد. به این ترتیب محفاظت شدیدی در برابر سرقت هویت ایجاد شده است. کاربران بیت­کوینی هم­چنین می­توانند با تهیه­ ی پشتیبان و رمزگذاری، از پول­شان محافظت نمایند .
• شفافیت و بی طرف بودن: تمامی اطلاعات در مورد تأمین پول بیت­ کوین به­ سادگی روی زنجیره­ ی بلاک در دسترس همه هست و می­توان آن­را بلافاصله آزمایش کرده و از آن­ها استفاده نمود. هیچ شخص یا سازمانی نمی­تواند پروتکل بیت­کوین را کنترل و یا دستکاری نماید چون این پروتکل با رمزنگاری، ایمن شده و هسته بیت­ کوین را از نظر شفافیت، بی­طرفی کامل و قابل پیش­بینی بودن کاملاً قابل اعتماد ساخته است(سیر تا پیاز “بلاک‌چین” و استخراج “بیت‌کوین”، 1398).

3-2- معایب استفاده از بیت­ کوین

مفهوم ارز مجازی در کل پیچیده و انتزاعی است و فهم اینکه چطور و چرا بیت­ کوین فعالیت می­کند، نیازمند سطح قابل قبولی از دانش فناوری اطلاعات است و این در حالی است پول سنتی برای تمام بشر قابل درک است.در ادامه برخی معایب بیت کوین مطرح می­گردد:

• میزان پذیر: بسیاری از مردم هنوز در مورد بیت­ کوین آگاهی ندارند .همه روزه، کسب و کارهای بیشتری بیت­کوین­ها را می­ پذیرند، چرا که مزایای آن­را می­خواهند، اما این فهرست هنوز کوچک است و نیاز به رشد دارد تا بتوان از فایده ­های این شبکه بهره جست .
• ناپایداری: ارزش کلی بیت­کوین­های در گردش و تعداد کسب و کارهایی که از بیت کوین استفاده می­کنند، در مقایسه با آنچه که باید باشد، هنوز کم است. بنابراین، رویدادها، معاملات و یا فعالیت­های تجاری نسبتاً کمی هستند که می­توانند بر بهای بیت­کوین اثری چشم­گیر داشته باشند. به لحاظ نظری این ناپایداری، در صورت رشد بازارها و تکنولوژی بیت­ کوین، کاهش خواهد یافت. پیش از این، جهان هرگز چنین ارز نو پدیدی را به خود ندیده بود، بنابراین تصور اینکه بیت­ کوین چگونه این راه را به پایان خواهد برد، دشوار (و هیجان برانگیز) است .
• در حال توسعه بودن: نرم ­افزار بیت کوین هنوز نسخه ثابتی نیست و ویژگی­های ناقص بسیاری دارد که بطور فعال در دست توسعه است. ابزارها، ویژگی­ها و سرویس­های جدید در حال توسعه یافتن هستند تا بیت کوین را امن­تر و برای تودهی مردم دسترس پذیرتر بسازند .بیشتر کسب و کارهای بیت­کوینی نوپا بوده و هنوز تحت پوشش بیمه نیستند. بطور کلی، فرایند بلوغ بیت­ کوین هنوز در جریان است .
• نوسان قیمت: از آن­جایی­که بیت­ کوین پشتوانه­ ای ندارد، قیمت بیت­ کوین شدیداً دارای نوسان است که این امر ارزیابی ارزش واقعی آن را دشوار کرده و ریسک ضرر سرمایه­گذاری در ارز مجازی را بالا می­برد.
• گمنامی کاربران: گمنامی کاربران بیت­ کوین ممکن است منجر به استفاده بیت­ کوین در فعالیت­های غیرقانونی و نامشروع مثل فرار مالیاتی، صادرات اسلحه، قمار و دور زدن سیاست­های کنترل ارز شود؛ البته بیان شد که این سیستم دارای شفافیت بیشتری نسبت به پول سنتی است ولی با این حال در سال­های اخیر موارد بسیاری از استفاده غیر قانونی گزارش شده است (هر آنچه که باید درباره “بلاک‌چین” و استخراج “بیت‌کوین” بدانید،1398).
• امنیت: این حقیقت که بیت­ کوین فقط به صورت الکترونیکی وجود دارد منجر به گم شدن و دزدیده شدن آسان آن می­شود.
• خارج شدن ارز: بیت­ کوین برای دولت­ها مطلوبیت ندارد زیرا در بسیاری از موارد باعث خارج شدن ارز می­ شود(سیدی،1395).

1- مسئله قانونی بودن ارزهای دیجیتال و تنظیم مقررات

طبیعت غیر متمرکز بیت­کوین و سایر ارزهای رمزنگاری شده و عدم وجود عوامل شفاف و واضح و مرجع یا نهاد مرکزی برای نظارت بر این سیستم پرداختی شاید این ذهنیت را ایجاد کند که امکان اینکه مقرراتی برای این ارز تعیین گردد وجود ندارد و یا انجام این امر مطلوب نخواهد بود. با این حال کاربردهای گوناگون بیت­کوین و سایر ارزهای رمزنگاری شده تنظیم مقررات را در صورت گسترش یافتن نظام آن در جهان الزامی خواهد کرد. بحث بر سر این­که آیا بیت­کوین یک ارز است یا کالا یا اوراق بهادار و در نهایت قانونی بودن بیت­­­کوین هم­چنان داغ است و در آخرین جلسه [4]CFTC و [5]SEC آمریکا هم­چنان نظر قطعی در این خصوص اعلام نشد .به صورت کلی از لحاظ قانونی دو نوع ارز وجود دارد، پول رایج و ارز قانونی. پول رایج در واقع ارزی است که منعی جهت انجام پرداخت بواسطه آن وجود ندارد و ارز قانونی نیز پولی است که توسط دولت به عنوان روش پرداخت قانونی برای خرید کالا و خدمات شناخته می­شود. در بسیاری از کشورها پول رایج و ارز قانونی یکی هستند البته استثناء­هایی نیز وجود دارد. بطور مثال در برخی کشورها ارز محلی نیز تعریف شده است که به عنوان روش پرداخت قابل قبول در یک ناحیه تعریف شده است. مثلا در اکثر نقاط انگلیس اسکناس­­های بانک انگلیس به عنوان پول رایج لحاظ می­گردند اما در اسکاتلند و ایرلند شمالی اسکناس­هایی توسط چندین بانک چاپ می­شوند که به عنوان ارز قانونی در نظر گرفته می­شوند. هم­چنین در کشورهای با ارز محلی ضعیف ارزهای مرجع بین المللی نظیر دلار و یورو را به عنوان ارز قانونی نیز قبول می­کنند(آذرنیوار،1396).

4-1- رویکرد قانونگذاران آمریکا در موردبیت­کوین

در آمریکا تنها دلار به عنوان پول رایج شناخته می­شود. هم­چنین تنها ضراب­خانه و خزانه­ داری آمریکا مسئول ضرب سکه و چاپ پول هستند .بند31 قانون اساسی آمریکا تفاوتی بین ارز قانونی و پول رایج قائل نیست و آن­ها را یکسان در نظر می­گیرد. این موضوع توسط چندین اسناد رسمی تایید شده است که به وضوح نشان می­دهد تنها دلار آمریکا به عنوان ارز اصلی ایالات متحده شناخته می­شود. بر اساس قوانین پلیس فدرال ایجاد هر نوع سکه یا سیستم ارزی که بتواند با دلار آمریکا رقابت کند خلاف قانون می­باشد .طبق این قانون واضح است که ارزهای محلی که پتانسیل رقابت با دلار را داشته باشند غیرقانونی تلقی می­شوند(تاریخ دلار ایالات متحده[6]،2019).

اما سوال اینجاست که آیا بیت­کوین را می­توان ارز در نظر گرفت یا خیر؟ به­ نظر اجماع نهایی بر این موضوع که بیت­کوین به عنوان ارز تلقی شود و مشمول این قانون گردد وجود ندارد. به علاوه سال­هاست که سیستم­های پرداخت الکترونیک در آمریکا وجود دارد و تاکنون تلاشی برای ممنوع نمودن اینگونه سیستم ها توسط قانون انجام نشده است. به نظر طرفداران این ایده که بیت ­کوین در واقع یک ابزار سرمایه­گذاری کوتاه یا بلند مدت می ­باشد همانند اوراق بهادار، کالا یا املاک بیشتر هستند .بر اساس قانون ایالات متحده آقای یانگ دفاعیه قوی در باب قرارگرفتن بیت­ کوین در دسته­ بندی اوراق بهادار ارائه می­دهد بویژه که تعریف اوراق بهادار در قانون مربوطه سال 1933 و قانون بورس اوراق سال 1934 از گستردگی لازم جهت شامل شدن تمام قراردادهای سرمایه­ گذاری، اوراق قرضه و سایر موارد برخوردار است .دادگاه عالی آمریکا قرارداد سرمایه گذاری را با سه شرط ذیل تعریف می­کند:

• سرمایه گذاری به صورت پول­(نقد)
• سهامدار بودن در شرکت
• سود بالقوه که تنها ناشی از کارکرد دیگران باشد

بر این اساس یانگ معتقد است که بیت­ کوین تمام این شرایط را دارا می­باشد بنابراین می­توان بیت­کوین را به عنوان کلاسی از اوراق بهادار در نظر گرفت مگر اینکه در آینده قانون تصحیح شود و یا تغییر کند. هم­چنین لحاظ کردن بیت­ کوین به عنوان کالایی مشابه فلزات گران­بها یا املاک با توجه به تعریف کالا در قانون بورس کالای سال 1936 که شامل لیست بلند بالایی از کالاهای مختلف است و در نهایت اتمام آن با جمله “و تمام کالاها و اشیاء دیگر” بسیار آسان می­باشد(باریکلا،1385).

4-2- رویکرد قانونگذاران اروپا در مورد بیت­ کوین

وضعیت در اروپا و انگلیس نسبت به ایالات متحده آمریکا ابهام کمتری دارد. اولاً، اقبال قانونی قابل توجهی برای ارزهای جایگزین نسبت به ارزهایی که توسط بانک­های مرکزی صادر می­شود وجود دارد .ارزهای قانونی ملی در انگلیس مانند بریستول پوند، پوند برکتون و پوند لوئیس نشان دادند که موقعیتشان به طور کلی فراموش شده است .این­گونه ارزها طرح­های پرداخت بسیار کوچکی بوده که در آن تعداد کمی از خرده ­فروشان اسکناس­هایی را که بیشتر همانند کوپن ووچر عمل می­کنند و معمولاً گردش سرمایه در آن­ها بسیار محدود است می­پذیرند. این در حالی است که بیت­کوین از گردش سرمایه به مراتب بالاتری برخوردار است و بنظر نشانی از سخت­گیری قانونی از طرف بانک­های مرکزی و مقامات قانون­گذار در حال حاضر وجود ندارد. دوماً اروپا در حال حاضر چهارچوب قانونی برای ارزهای الکترونیک تحت عنوان دستورالعمل مؤسسات پول­های الکترونیک EC/2009,110 را دارا می­باشد که می­تواند بیت­کوین را نیز شامل شود .این دستورالعمل شامل قوانینی برای انواع کیف پول الکترونیکی است که می­توان از آن­ها برای ذخیره کردن ارزش به صورت الکترونیک چه در کامپیوتر چه در موبایل یا بصورت آنلاین استفاده کرد(میرکی،1397).

4-3- رویکرد قانونگذاران ایران در مورد بیت­کوین

بیت کوین در ایران فعلا قانونی نیست اما استفاده از بیت­کوین در کشور جرم هم نیست. قوه قضاییه به عنوان عالی‌ترین نهاد قانونی کشور، پیگیری و نظارت بر اجرای قانون را بر عهده دارد. بنابر فرایند تایید قوانین و مصوبات در مجلس، قوه‌ قضاییه معمولا پس از اجرای یک قانون، بر اجرای آن نظارت می‌کند. طبق ماده ۲ قانون مجازات عمومی، «هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تامینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است و هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی یا تربیتی تعیین شده باشد جرم محسوب می شود.» بنابراین به دلیل عدم وجود مجازات برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا نگهداری بیت کوین نمی‌توان این عمل را جرم دانست(بیت کوین در ایران قانونی است؟، 1398).

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که گسترش استفاده از رمز ارزها تأثیرات بالقوهای بر سیاستهای پولی و ارزی کشور خواهد داشت و همراه ایجاد فرصت­های جدید، تهدیدهایی را متوجه عموم مردم و سازمانهای استفاده ­کننده از آن خواهد نمود. لذا بانک مرکزی ج.ا.ایران به منظور ممانعت از بروز صدمات، حمایت از حقوق مصرف­کنندگان و تسهیل کسب و کار در این حوزه، چارچوب اولیه مقررات مرتبط با رمزارزها را که به تصویب شورای پول و اعتبار رسیده است در بهمن 1397 اعلام نموده است(الزامات و ضوابط حوزه رمز و رازها، بهمن ماه هزار و سیصد و نود و هفت).

1-تاثیر بیت­کوین در اقتصاد ایران

رشد ارزش بیت­کوین در بازار جهانی و افزایش استفاده از آن در مبادلات باعث شد تا دولت ایران هم به این بازار توجه ویژه نشان دهد .اگرچه هنوز بازار بیت­کوین در ایران غیر قانونی است ولی مقامات اقتصادی ایران دستور مطالعات زیربنایی و اولیه برای قانونی کردن استفاده از بیت­کوین­ها در اقتصاد را صادر کرده ­اند تا با داشتن اطلاعات دقیق بیت­ کوین را وارد اقتصاد کشور کنند. حال دو سوال مهم وجود دارد که پاسخ آنها می­تواند هم سرمایه­ گذاران و هم فعالان اقتصادی را در مورد تصمیم­گیری­ های خود مطمئن­تر کند(اثرات بیت‌کوین بر اقتصاد ایران چیست؟،1396).

اولین سوال این است که چرا ایران تصمیم به استفاده از بیت­ کوین گرفته است؟

در پاسخ به سوال اول مسایل مختلفی مطرح می­شود .وال ­استریت­ ژورنال بر این باور است که ایران درصدد جایگزین کردن ارزهای مجازی به جای دلار است.کاهش وابستگی اقتصاد ایران به دلار یکی از اهدافی است که در سال­های اخیر مطرح شده است. روسیه و چین هم در تلاش برای کاهش وابستگی اقتصادی خود به دلار و کاهش سهم این ارز در اقتصاد خود هستند زیرا می­دانند حذف دلار از سبد ذخیره ارزی دو اقتصاد بزرگ و مطرحی مانند روسیه و چین می­تواند فشار اقتصادی زیادی را به آمریکا وارد کند. ایران هم در این مسیر با کشورهای روسیه و چین همراه است و انتظار می­رود بیت­کوین­ها را به عنوان جایگزینی برای دلار در مبادلات نفتی استفاده کند (اثرات بیت‌کوین بر اقتصاد ایران چیست؟،1396).

اما این نظریه با انتقادهایی هم همراه است. «سال استاین »یکی از فعالان بازار ارزهای مجازی به فاین نشال تایمز گفت: در سال­های اخیر بازار ارزهای مجازی در دنیا با سرعت زیادی رشد کرده است .این بازار در تمامی کشورها وجود دارد و ایران هم در صدد است تا با دنیا در این مسیر همراه شود. بنابراین نمی­توان از تلاش ایران برای استفاده از ارزهای مجازی به عنوان راهکاری برای دور زدن بازار دلار نام برد و آن را تهدیدی برای اقتصاد آمریکا دانست(خطر ​ارزهای دیجیتال برای سیستم‌های مالی سنتی،1398).

سوال دوم این است که سهم بازار بیت کوین در اقتصاد ایران چقدر است و این بازار تا چه اندازه قدرت نفوذ در اقتصاد ایران را دارد؟

هم اکنون ارزهای مجازی در ایران رواج زیادی ندارد و سهم این بازار در اقتصاد ایران بسیار کم است. البته بازار ارزهای مجازی ایرانی و ارزهای مجازی استرالیایی نسبت به دیگر ارزهای مجازی گرم­ است ولی هنوز هم سهم قابل توجهی در اقتصاد ندارند .یک دلیل مهم، غیر مجاز بودن این ارزها در ایران است و دلیل دیگر مشخص نبودن نظام مالیاتی مرتبط با معامله یا نگهداری ارزهای مجازی است.

از طرف دیگر دسترسی ایرانیان به بازارهای فروش بین ­المللی ارزهای مجازی بسیار کم است و همین مساله باعث محدودیت سهم بیت­کوین و دیگر ارزهای مجازی در ایران شده است. یک دلیل این محدودیت هم عدم اتصال شبکه بانکی ایران به نظام مالی دنیا و عدم امکان پرداخت در بازارهای بین­ المللی است.

در میان فعالان اقتصادی ایرانی هم هنوز استفاده از بیت­ کوین رواج زیادی ندارد .ولی بدون شک به دلیل محدودیت­های بازار دلار، بعد از قانونی شدن بیت­کوین در کشور و تنظیم نظام قانونی و مالیاتی مناسب، می­توان انتظار داشت که سهم آن در اقتصاد با سرعت زیادی رشد کند(خطر ​ارزهای دیجیتال برای سیستم‌های مالی سنتی،1398).

1-امکان دور زدن تحریم­های آمریکا توسط بیت­کوین

اقتصاد ایران تحت تاثیر تحریم‌های بانکی که روابط ایران با کمپانی‌های خارجی را مختل کرده قرار گرفته است. اما تبادلات پولی با بیت‌کوین می‌تواند به ایرانی‌ها اجازه دهد پرداخت‌های بین المللی خود را با دور زدن تحریم‌های بانکی آمریکا تسهیل کنند(نیویورک‌تایمز بررسی کرد:کمک بیت کوین به ایران در دوران تحریم،1397).

در گذشته، تهدید تحریم‌های آمریکا کافی بود تا بیشتر تجارت‌ها در ایران را زمین­گیر کند، اما روش‌های پرداختی با بیت‌کوین می‌تواند این شرایط را تغییر دهد. در حالی که آمریکا قادر است بیشتر کمپانی‌ها را زیر نظر بگیرد، اما کمپانی‌های کوچک و متوسط هم­چنان می‌توانند با بهره‌گیری از بیت‌کوین یا دیگر ارز‌های دیجیتالی تجارت خود را تحت رادار نظارتی آمریکا با ایران ادامه دهند. وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز از این تهدید به خوبی آگاه است و سعی کرده بیت­کوین و دیگر ارز‌ها را نیز تحت کنترل داشته باشد. در هفته‌های اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا در واکنش به یک پرونده نفوذ اینترنتی ایران، دو حساب ایرانی و بیت‌کوینی را که به کیف پول معروف است مسدود کرد. این حساب‌ها برای مبادله ارز به کار می‌رفت( نیویورک‌تایمز بررسی کرد:کمک بیت کوین به ایران در دوران تحریم،1397).

وزارت خزانه‌داری هم­چنین تهدید کرده که فضای بازار دیجیتال که در آن بیت‌کوین خرید و فروش می‌شود و کمپانی‌هایی که کامپیوتر‌هایی برای پروسس تراکنش‌های بیت کوین را در اختیار می‌گذارند حق ندارند به ایرانی‌ها خدمات ارائه کنند. بسیاری از سایت‌های شناخته شده تجاری خریداران و فروشندگان ایرانی را بلاک کرده‌اند. برخی اموال متعلق به ایرانی‌ها را مصادره کرده‌اند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که این وزارتخانه قویا هر گونه تلاش ایران برای بهره‌برداری از ارز‌های دیجیتال را پیگیری خواهد کرد.

اما ارز رمز‌ها به واسطه ماهیتی که دارند قابل کنترل نیستند. در بهترین حالت می‌توان قوانینی برای آن‌ها وضع کرد. با بیت­کوین و دیگر ارز رمز‌ها به راحتی می‌توان تحریم‌های بانکی را که به اقتصاد ایران ضربه زده دور زد(خزانه‌داری آمریکا علیه تجارت با ایران هشدار داد،1397).

تراکنش‌های بیت­کوین در دیتابیس‌های دیجیتالی تحت عنوان بلاک چین ثبت می‌شود و عملا توسط بسیاری کامپیوتر مستقل پیشتیانی می‌شود. این سیستم طراحی شده تا صراحتا بانک‌های مرکزی و موسسات بزرگ مالی را دور بزند. مانند ایمیل‌هایی که بدون استفاده از خدمات یک پست مرکزی مخابره می‌شوند، شبکه کامپیوتر داده‌های بیت کوین را نگهداری و انتقال پول بدون عبور از یک جایگاه مرکزی ممکن می‌سازد. دولت ایران کم کم توانایی دور زدن تحریم‌ها توسط بیت کوین را شناسایی کرده است. با وجود شکست ارز مرز ملی پترو در ونزوئلا، بانک مرکزی ایران اخیرا از ایجاد چیزی شبیه به پترو که قرار است ارزرمز ریال نام بگیرد خبر داده است (خزانه‌داری آمریکا علیه تجارت با ایران هشدار داد،1397).

هم­چنین تمایل ایران به سمت بیت­کوین در مقایسه با اتفاقی که در گرجستان افتاد و هزاران نفر اقدام به خرید ارز مرز کردند بسیار ناچیز است. آنچه بیشترین هزینه را برای استخراج کنندگان بیت کوین در جهان به دنبال دارد، هزینه‌های سرسام آور برق برای تامین برق لازم برای کامپیوترهایی­­ست که شبانه روز باید محاسبات ریاضی انجام دهند.

نیویورک تایمز در این گزارش تاکید می‌کند آنچه ایران را به جای جذابی برای استخراج کنندگان بیت­کوین تبدیل می‌کند هزینه‌های پایین برق به دلیل سوبسید‌های دولتی است. هزینه هر کیلووات بر ساعت مصرف برق در ایران ۰.۶ سنت است که در مقایسه با ۱۲ سنت برای هر کیلووات بر ساعت در آمریکا و ۳۵ سنت در آلمان هزینه بسیار پایینی است. در ماه‌های اخیر بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی از اروپا، روسیه و آسیا برای انجام عملیات استخراج بیت کوین راهی ایران و کشور‌های دیگری نظیر گرجستان شده اند (خزانه‌داری آمریکا علیه تجارت با ایران هشدار داد،1397).

برخی شرکت‌های بزرگ در ایران نیز شروع به پرداخت با بیت­کوین و دور زدن تحریم‌های آمریکا کرده‌اند. شرکای آسیایی و اروپایی این شرکت‌ها نیز همکاری می‌کنند چرا که دولتهایشان با تصمیم آمریکا برای خروج از برجام مخالف است.

در پایان به بررسی دلیل که ارزهای دیجیتال می­توانند اقتصاد ایران را تغییر دهند می­پردازیم.

6-1 –مقاوم در برابر تورم

مشکل ارز سنتی این است که بانک­های مرکزی می­توانند هر چقدر که دوست دارند پول چاپ کنند و درصورت بحران اقتصادی پول­های جدیدی چاپ می­کنند و آن را به بازار تزریق می­کنند که این باعث تورم می­شود .تورم به سختی قابل کنترل است و ممکن است کاهش قدرت خرید مردم را به دنبال داشته باشد.

بیت­کوین و دیگر ارزهای دیجیتال طوری طراحی شده­ اند که تنها تعداد مشخصی استخراج خواهند شد. یعنی، پس از رسیدن به این تعداد، تعداد آن­ها افزایش نخواهد یافت و بنابراین، تورم نمی­تواند ارزش ارزهای دیجیتال را دست­خوش تغییر نماید و از ارزش آن­ها بکاهد(آذرنیوار،1396).

6-2- شکستن مرزهای تحریم

بین المللی بودن بیت­ کوین باعث می­شود که هر کس در هر جای دنیا بتواند تراکنش­های خود را انجام دهد. امروزه بیشتر سایت­های خرید آنلاین از پی­پال یا ویزا کارت برای خرید استفاده می­کنند. اما از آن­جایی که این قابلیت­ها در ایران و چند کشور تحریم شده قابل استفاده نیست یا برای استفاده نیاز به واسطه است، بیت­کوین می­تواند جایگزین شود و مردم سراسر دنیا بدون هیچ گونه مشکلی از دنیای اینترنت نهایت استفاده را بکنند.(آذرنیوار،1396).

6-3- غیر متمرکز بودن

شاید جالب­ترین بخش ارزهای دیجیتال این است که ۸۰ درصد آن­ها غیرمتمرکز هستند. تقریبا غیر ممکن است بیت­کوین یا اتریوم را متوقف کنید .چرا این مورد مهم است؟ چون در گذشته هر پولی که ایجاد می­شد، یک سازمان مرکزی داشت که آن را کنترل می­کرد و چون یک سازمان مرکزی در پشت ارز وجود داشت، امکان داشت که با تصمیمات آن سازمان پول ساخته شده متوقف شود. شرکت E-Gold در حال ایجاد یک ارز بود اما دولت آن را متوقف کرد. حتی پی­پال نیز به نوعی یک ارز است اما پی­پال هم مجبور است زیر نظر دولت فعالیت کند. بیت­کوین کاملا متفاوت هست. این ارزها را می­توان بر روی هر رایانه­ ای ذخیره کرد و هر کسی می­تواند پایگاه داده بلاک­چینی بیت­کوین را تغییر دهد .هیچ سرور مرکزی وجود ندارد که بیت­کوین را اجرا کند .اگر یک سرور را متوقف کنید، همیشه یک سرور دیگر وجود دارد .مثل این است که اگر یکی از شرکت­ها را متوقف کنید، یک شرکت دیگر وجود دارد .تا زمانی که هارد و اینترنت و برق وجود داشته باشد بیت کوین هم وجود دارد (آذرنیوار،1396).

حتی اگر دولت­ها ارز دیجیتال را غیرقانونی کنند، باز هم می­شود از آن استفاده کرد. درست همانطور دانلود موزیک­های کپی رایت­دار غیرقانونی است اما کسی نمی­تواند جلوی آن را بگیرد. ارزهای دیجیتال یک پایه­ گذار برای رسیدن به آرزوی همیشگی بشر این­که انسان­ها بتوانند هر طور که می­خواهند زندگی کنند هستند. اگر قوانین دائمی در مسیر تکامل زندگی­ های آینده قرار گیرند، مردم احتمالا مانند امروز صبور نخواهند بود. درست همان­طور که زمانی قانونی برای داشتن بردگان بود اما وقتی مردم آگاه شدند این قانون را به نوعی حذف کردند. پس وقتی که مردم آگاه شوند که می­توانند ثروت خود را بدون اینکه دولت نظارت کند یا دخالتی داشته باشد، در این ارزها ذخیره کنند، قطعا به آن ملحق می­شوند چه قانونی باشد و چه غیر قانونی.

6-4- تراکنش تقریبا رایگان

اگر برای انجام تراکنش عجله نداشته باشید می­ توانید تراکنش­ها را رایگان انجام دهید .اگر می­ خواهید تراکنش خود را در مدت 10 دقیقه انجام دهید کارمزد آن خیلی کم است مانند 01/0 سنت. حتی شما اگر 1000000 دلار ارسال کنید، کارمزد آن کمتر از 10دلار خواهد بود. این یک کارمزد کاملا عادلانه برای انتقال این مقدار پول است. هیچ چیز نمی­ تواند ارزان­تر از ارزهای دیجیتال تراکنش­های شما را انجام دهد.

6-5- بین­ المللی بودن

برای مثال بیت­ کوین در همه جای جهان بیت­کوین است، مهم نیست که کجا هستید .وقتی شما در کشور دیگری باشید ارزش بیت­کوین در کشور هم مانند هم است .بیت­کوین محدود به جغرافیای خاصی نیست. مهم نیست که شما کجا هستید اگر برق، موبایل و یا کامپیوتر متصل به اینترنت دارید، بیت­کوین آماده خدمت به شماست .این مورد برای بقیه ارزهای مبتنی بر بلاک چین هم صدق می­کند.

6-6- امنیت

ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاک­چین هرگز هک نشده­اند و هک نخواهد شد .هم­چنین تا به حال کسی از این­که تراکنشی نادرست بوده است شکایتی نداشته است .ممکن است کامپیوترهایی که این ارزها در آن قرار دارد به دلیل امنیت پایین هک شود و ارزها به سرقت بروند، اما اینکه بشود خود ارز را هک کرد غیرممکن است چون هک بلاک­چین به دلیل اینکه از سراسر جهان کامپیوتر­ها به آن متصل هستند غیرممکن است. هم­چنین رمزنگاری پیشرفته بیت­کوین باعث می­شود که تراکنش­ها با بهترین حریم خصوصی ممکن انجام شوند (آذرنیوار،1396).

6-7- حریم خصوصی

حتما تا به حال برایتان پیش آمده است که برای ساخت یک حساب بانکی مدارک تحویل داده ­اید و یا چند فرم پر کرده ­اید .در ارزهای دیجیتال بلاک­چینی اما همه این ها حذف می شوند .برای انجام تراکنش در ارزهای دیجیتال نیاز به ثبت نام، ارسال مدارک و یا حتی ارائه نام و نام خانوادگی هم ندارید فقط کافی است که آدرس کیف پول خود را داشته باشید.

6-8- خرید آسان

چندین فروشگاه بزرگ اینترنتی در جهان و چندین سایت مختلف امکان خرید آنلاین با بیت­کوین را فراهم کرده­ اند و شما می­توانید سریع­تر از آن­چه که فکرش را بکنید خریدهای آنلاین خود را انجام دهید .اما این فقط مختص به خریدهای آنلاین نمی­شود. امروزه چندین فروشگاه و رستوران در ژاپن و کشورهای توسعه یافته وجود دارد که شما با استفاده از بیت­کوین می­توانید مبلغ سفارشات خود را پرداخت کنید.

6-9-ایجاد مشاغل و تجارت­های مدرن

با اینکه تکنولوژی ارزهای دیجیتال بسیاری از مشاغل را حذف می­کند، اما باعث ایجاد کسب و کارهای جدیدی می­شود که با ارزهای دیجیتال خدماتی را ارائه می­دهند. برای مثال می­توان سرویس­های ارائه کیف پول، زبان­های برنامه­ نویسی جدید، تجارت خانه ­ها و صرافی­ها، سیستم­ های خرید بلیط، سیستم­ های پرداخت خودکار و … را نام برد.

6-10- امکان ریشه کن کردن فقر در جامعه

وقتی پول مردم تحت نظارت متمرکز نباشد، پس مردم اختیارات بیشتری را خواهند داشت. مانند یک چاقو که می­تواند کشنده باشد و یا نجات­ دهنده، این اختیارات هم جنبه­ های مثبت و منفی دارد .اما با آگاه شدن تدریجی مردم، جنبه­ های مثبت آن قطعا بیشتر خواهد بود .بنابراین این ارزهای دیجیتال نیستند که مجبورند با سازمان­های مرکزی سازگار شوند، بلکه این سازمان­ها هستند که باید خودشان را با ارزهای دیجیتال هماهنگ کنند.

نتیجه ­گیری

با توجه به آنچه در این پژوهش آمد، آینده‌ نقدینگی‌های دیجیتال به متغیرهای زیادی وابسته است، اما مهم‌ترین متغیر نحوه‌ واکنش دولت‌های ملی به این نقدینگی‌های جایگزین است و واکنش آن‌ها برای مهار آن‌ها قطعی خواهد بود؛ مگر این‌که افسار آن‌ها اساسا در اختیار دولت‌هایی مثل آمریکا باشد که به دلیل ناشناس ماندن دارندگان و معامله‌گران بیت‌کوین، این واقعیت عیان نیست.

آخرین سیاست بیان شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در قبال بیت­کوین، اعلام این نظر بود که طبق مصوب شورای پول شویی در نیمه دوم سال 96  رمزـ ارزها ممنوع هستند اما دولت مصوب دیگری را در این خصوص در حال بررسی دارد که ابلاغ خواهد شد.« رئیس کل بانک مرکزی هم با اشاره به روند قانونی کردن استخراج ارزهای دیجیتالی در دولت تاکید کرد: این کار باید بر مبنای هزینه برق صادراتی باشد و مهمتر از آن این که افراد تعهد داشته باشد ارز خود را به چرخه اقتصادی کشور وارد کنند». باتوجه به هدایت بخشی از سرمایه ایرانی‌ها به سمت بازار ارزهای دیجیتال به‌ویژه بیت‌کوین، باید جمهوری اسلامی ایران نیز هرچه سریع‌تر موضع خود را در مقابل این نقدینگی‌های رمزپایه و همچنین تصمیم احتمالی برای تولید ارز دیجیتال بومی خود را روشن کند.

با توجه به محتویات این پژوهش در باب تاثیرات آن در برابر تحریم­های ایالات متحده باید دانست که اشکال اساسی در استفاده از این ارزها اینجاست که منجر به دور زدن حاکمیت‌های ملی شده و قدرت اقتصادی سیاسی کشور ــ با محوریت ابزار مبادله (پول) ــ از حاکمیت سلب شده و در اختیار حاکمان کمپانی‌های فراملی این فناوری قرار خواهد گرفت. به این ترتیب، تأثیرگذاری بر ابزارهای پولی، و بخش عمده نوسانات بازار پول، که از اساسی‌ترین ابزارهای اقتصادی حاکمیتی به‌شمار می‌روند، به سیاست‌های این کمپانی‌ها بستگی خواهد داشت و همچنین در استفاده از این ارزها، یک چالش حاکمیت‌ها، شکل‌گیری بازار زیرزمینی پول و عدم امکان رصد و مالیت ­ستانی بر اساس تراکنش‌های مالی افراد است پس بیت کوین نمی تواند به ایران کمک کند تا تحریم های ایالات متحده را دور بزند.

منابع

• آذرنیوار، محمد(1396).­ ۱۰ دلیل برای اینکه ارزهای دیجیتال اقتصاد ایران را متحول خواهند کرد. سایت «ارز دیجیتال» https://arzdigital.com/10-ways-digital-currencies-will-change-the-iran/
• الزامات و ضوابط حوزه رمز ارزها (بهمن هزاروسیصد ونود و هفت). بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، معاونت فناوریهای نوین اداره نظامهای پرداخت.
• باریکلو،­ علی­رضا(1385). ماهیت سهم و بازخرید آن توسط شرکت صادرکننده. پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، سال اول، شماره اول، تابستان 85.
• میرزاخانی، رضا(1396). بیت کوین و ماهیت مالی فقهی – پول مجازی. سازمان بورس و اوراق بهادار
• مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی. گروه بازارها و ابزارهای مالی.
• حاجی­­آقامیری(1394). تحول در اتاق فرصتها و تهدیدها. نشریه آینده­ پژوهانه آینده نگر. سال چهارم . شماره سی­ و هشتم.
• خزانه‌ داری آمریکا علیه تجارت با ایران هشدار داد(1397).ر.ک به سایت «اقتصاد آنلاین». https://www.eghtesadonline.com.
• خطر ​ارزهای دیجیتال برای سیستم‌ های مالی سنتی(1398). روزنامه دنیای اقتصاد. شماره بیست­و دو تیر ماه.
• سیر تا پیاز “بلاک‌چین” و استخراج “بیت‌کوین”(1398). روزنامه دنیای اقتصاد. شماره چهارشنبه 28 تیرماه.
• شونر، ­هیدی ماندانیس و تیلور، مایکل(1392). ترجمه: حمید قنبری. مروری بر ادبیات نظری ورشکستگی بانکها. فصلنامه تاز­ه­های اقتصاد تابستان و پاییز، شماره 140.
• میرکی، میلاد(1397). بررسی ارزهای رمزگذاری‌شده در بستر بلاک‌چین و رویکرد کشورهای مختلف در خصوص چهارچوب‌های نظارتی. سایت­«ارز دیجیتالی» https://arzdigital.com/evaluation-crypto-blockchain-approach-different-countries-regarding-regulatory-frameworks
• سیدی، عباس(1395).­ بیتکوین­ چیست­؟ https://profile.ir/seyedabbasseyedi/posts/d6MiLP6e78.
• نیویورک‌ تایمز بررسی کرد: کمک بیت کوین به ایران در دوران تحریم(1397). روزنامه دنیای اقتصاد. شماره دوازده بهمن.
• هر­آنچه­ که­ باید ­درباره­ “بلاک‌چین”­ و­ استخراج­ “بیت‌کوین”­ بدانید (1398). خبرگزاری­ایسنا. https://www.isna.ir/news/98041607860

History of the United States dollar(2019). https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=History_of_the_United_States_dollar&oldid=705102614

[1] .Icelandic Pirate Party

[2]. Miner

[3]. paypal

[4] .Commodity Futures Trading Commission

[5]. Securities and Exchange Commission

[6] . History of the United States dollar

امروزه بانکداری اسلامی به عنوان الگویی جایگزین برای بانکداری ربوی در نظریه و عمل مطرح می‌باشد. الگوی بانکداری اسلامی با طراحی ساز و کاری متمایز برای تجهیز و تخصیص منابع پولی، توانسته است نه تنها در کشورهای اسلامی بلکه در کشورهای غیراسلامی نیز به موفقیت زیادی دست یابد. درهمین راستای انجام تحقیق مورد نظر، به منظور اعتباریابی مدل ارایه شده، بانک سپه به عنوان سازمان مورد مطالعه انتخاب برای تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی از تکنیک‌های مرسوم در این روش تحقیق همانند کدگذاری و تحلیل تم‌هابااستفادهازنرمافزارAtals.ti استفاده شده است. همچنین با توجه به مدل استخراجی از مراحل تحقیق کیفی، از آمار توصیفی و روش‌های تجزیه و تحلیل آماری و نرم‌افزارهای مرتبط مانند SPSS و AMOS استفاده شده است. جامعه انتخاب شده از بانک سپه در محدوده سال‌های ۱۳۹۵ تا سال ۱۳۹۷ شعبه استان یزد می‌باشد. جامعه آماری در نظر گرفته شده در این تحقیق، خبرگان و متخصصان بخش صنعت بانکداری هستند. با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل داده‌هامی‌توان اظهار نمود تمام سؤالات اصلی و فرعی پژوهش پذیرفته شده و قابل اتکا می‌باشند. بر این اساس الگوی ارزیابی بلوغ سازمانی مبتنی بر بانکداری اسلامی شامل متغیرهای عمومی است که در تمام سازمان‌هابرای حوزه بانکداری اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرندو سوق دادن آن به سمت فعالیت‌های مولد اقتصادی در جهت تحقق اهداف اقتصادی کلان و بانکداری اسلامی کشور مشارکتی مؤثر و مطلوب است.

امروزه بانکداری اسلامی به عنوان الگویی جایگزین برای بانکداری ربوی در نظریه و عمل مطرح می­باشد. ایده بانکداری اسلامی نخستین بار در دهه ۱۹۶۰ در مالزی و مصر شکل گرفت و بعد از آن در سال ۱۹۷۴ بانک اسلامی دبی و.. پدید آمد. به طوری که تاکنون بر اساس گفته قحف (۱۹۹۹)، تعداد بانک­های اسلامی در سراسر جهان فراتر از ۱۰۰ نوع است (صدر،۱۳۸۵). تا جایی که ادواردز ظهور بانکداری اسلامی را نوعی ابداع مذهبی خوانده است. بانک­های اسلامی بر اساس این که در چه محیط و وضعیتی قرار دارند به سه دسته قابل تفکیک هستند(قاسم­پور و همکاران،۱۳۹۱):

الگوی بانکداری اسلامی با طراحی ساز و کاری متمایز برای تجهیز و تخصیص منابع پولی، توانسته است نه تنها در کشورهای اسلامی بلکه در کشورهای غیراسلامی نیز به موفقیت زیادی دست یابد. با این وجود این نهاد اسلامی رو به رشد با چالش­های نظر و عملی زیادی مواجه می­باشد. یکی از چالش­های نظری بانکداری اسلامی در کشور، میزان دستیابی و یا فاصله سیستم و نظام بانکداری با شاخص­های بانکداری اسلامی است. سؤال اساسی این است که با چه مدلی می­توان عملکرد بانکداری اسلامی را مورد سنجش قرار داد و سطح بلوغ بانک­های کشور را مورد سنجش قرار داد؟

  این پایان­نامه با توجه به نقاط تمایز بانکداری متعارف و اسلامی، در تلاش است مدلی ارایه دهد که شاخص­های مناسبی در ابعاد مختلف جهت سنجش بلوغ سازمانی بانک­ها در عرصه­ی بانکداری اسلامی تدوین شود. این شاخص­ها در چارچوب الگوهای موجود بانکداری اسلامی و به ویژه الگوی بانکداری بدون ربا در جمهوری اسلامی ارائه می­شود. هر چند بهبود این شاخص در مواردی، نیازمندی اصلاح ساختاری در الگوهای فعلی بانکداری اسلامی است اما مبانی بحث برانگیز اجمالی ساختار و پیشنهاد اصلاحاتی برای بهبود وضعیت آن است.

در راستای انجام تحقیق، به منظور اعتباریابی مدل ارایه شده، بانک سپه به عنوان سازمان مورد مطالعه انتخاب شده است. بانک سپه در صنعت بانکداری کشور با بیش از ۹۰ سال تجربه عنوان یکی از مهمترین نهادهای مالی و اقتصادی کشور با حدود ۱۸۰۰ شعبه توانسته با جذب سرمایه­های سرگردان جامعه و سوق دادن آن به سمت فعالیت­های مولد اقتصادی در جهت تحقق اهداف اقتصادی کلان و بانکداری اسلامی کشور مشارکتی مؤثر و مطلوب داشته باشد.

برای مشاهده ادامه مقاله لطفا لینک زیر را کلیک کنید.